Casus Daan

De eerste kennismaking met Daan ontstond tijdens mijn werk op de crisisafdeling waar ik werkzaam ben als ervaringswerker. Mijn rol als ervaringswerker bestaat voornamelijk uit de verbinding tussen het cliëntperspectief en hulpverleningsperspectief. 

Er blijkt nogal eens afstand te bestaan in dat wat voor de cliënt belangrijk is en hoe het systeem van hulp soms bijna dwingend vraagt aan de cliënt om zich te conformeren naar systeemgewoonten. Als iemand niet in een systeem past is dat Daan. 

Even los van de systeemwereld heeft hij grote moeite om de algemene wereld zo te kunnen begrijpen dat hij daarbinnen ook kan leven. 

Vanuit het project 10inTwente gestart met een hernieuwde kennismaking, Daan verbleef toen binnen een langdurige gesloten afdeling binnen een geïntegreerde ggz zorginstelling.

Mijn rol bestond vooral in de kennismaking met zijn unieke kijk op de wereld en hoe hij zijn directe omgeving (voor dat moment de gesloten klinische afdeling) waarnam, opnam, ermee conflicteerde. Maar ook de reflectie op unieke persoonlijke oplossingen om beter mijn die wereld om te kunnen gaan. (ervaringskennis)

Vooral belangrijk om steeds opnieuw het hulpverleningsperspectief op zijn klachten te vergelijken met de wijze waarop Daan zelf betekenis geeft.  Het proces van zelf betekenisgeven actief ondersteunen is geen optie, vooral goed luisteren om meer zicht te krijgen op zijn eigen perspectief op allerhande thema’s. Dat luisteren werkte, samen conflicterende inzichten bespreken, spanning die er lag tussen eigen gewoonten, rituelen, unieke wijze van waarnemen weer in evenwicht brengen met een omgeving die amper kon aansluiten omdat deze omgeving eigenlijk geen rekening hield met Daan. Op geen enkel niveau kon Daan aansluiten, begreep ook niets van methodische benaderingen waarbij een dominant hulpverleningsperspectief richting gaf aan structuur, keuzes, zijn leven dat allang niet meer over hem ging. 

Zo begreep Daan niets van het concept ‘afspraak’ had daar heel eigen opvattingen bij die feitelijk het idee van een afspraak onmogelijk maakte, toch werd hij daar keer op keer aan gehouden, gewoon omdat het systeem zo werkt, en de cliënt voegt zich of verzet zich. 

Door 10inTwente ontstond er ruimte voor een meer persoonlijke aanpak, een aanpak die vertrok bij de wereld van Daan, een bijzondere wereld, die eerst samen verkent moest worden om vanuit dat inzicht verbinding te kunnen maken met professionele kennis die haar proces kon ondersteunen. Maar ook nadrukkelijk kon ik vanuit mijn rol de eigen ervaringskennis door reflectie op haar ervaringen met het systeem van hulp bespreken en bedenken hoe te ‘overleven’ er weer los van komen door te werken aan alternatieve scenario’s die meer recht deden aan de onderliggende roep om autonomie. 

Een heel belangrijke factor was de mogelijkheid om toegang te krijgen tot een eigen woonplek, dankzij vader werd het woonperspectief letterlijk geforceerd en ontstond er ruimte in combinatie met een regiebehandelaar die actief meedacht en dezelfde mogelijkheden ondersteunde.

Uiteindelijk ontstond er een eerste doorbraak doordat de standaard opbouw van vrijheden werd losgelaten. Daan had eigenlijk direct vrijheden op afspraak nodig, dat begreep hij beter. Het lukt hem niet om te werken met 15 min. vrijheden als standaard opbouw, daar liep Daan volkomen in vast, ook voorstelbaar als je zijn verhaal ernaast legt, en begrijpt hoe hij naar afspraken kijkt.

Volgende doorbraak bestond uit het loslaten van een voor Daan dwingend juridisch kader, zoals een Rechterlijke Machtiging, en verplichte bewindvoering/mentorschap.

Er ontstond gaandeweg meer en meer ruimte voor haar eigen verhaal, Daan kon zelf weer belangrijke keuzes maken, daar waar voorheen anderen dit deden. Dit vroeg ook om een goed plan, een personaliseerde crisisplan, zo een die afwijkt van standaard crisisplan want standaarden werken niet voor Daan, mogelijk voor geen enkele cliënt.

Er is veel tijd en energie gestoken in een persoonlijk plan dat volledig vertrok bij het perspectief van Daan, bij de persoonlijke waarden, bij eigen opvattingen als crisis, grip en omstandigheden die bijdragen aan een leefbaar leven op eigen voorwaarde.

Bij een persoonlijke aanpak ben je ook afhankelijk van anderen die kunnen en willen meebewegen, zo was de wijkagent behulpzaam om een aangepaste en beknopte versie van het persoonlijke crisisplan op te nemen in ‘blue view’ een bijzondere stap bedoelt om het handelingsperspectief van agenten te vergroten voor het geval ze Daan aantreffen ergen in het land. Want dat zou zeker gebeuren, dat stond als vast en is ook zo gebleken. 

Zijn unieke kijk op de wereld leidde tijdens de begeleiding naar instanties door het hele land tot opmerkelijke gesprekken waarbij goed duidelijk werd hoe hij naar de wereld keek en elk onderwerp dat hij aansneed leidde tot nieuwe inzichten ook bij mij over hoe je naar de wereld kunt kijken. Niet zelden liep Daan daarbij volkomen vast, zowel in zijn eigen redeneerring als wel het contact met anderen die minder open stonden voor zijn bijzondere inzichten. 

Dan kreeg ik weer een telefoontje uit het land van een instantie die Daan hadden aangetroffen en concluderen dat Daan in de war was, mogelijk hulp nodig had. De hulp die Daan dan werkelijk nodig had was iemand die begreep dat Daan bezig was om zijn wereld te ordenen, grip te houden door onmogelijke vragen te stellen, vragen die je makkelijk als verwarrend kunt opvatten en tot menig beoordeling heeft geleid in het verleden en mogelijk alsnog in de toekomst.

Vanuit de medische bril in termen van diagnosen kijken naar Daan levert allerlei diagnosen op die amper recht doen aan de kern van haar problematiek. Haar onvermogen om te functioneren in een wereld laat zich nog het beste beschrijven vanuit autisme, maar ook daar zie je grote verschillen en een eigen inkleuring op dat brede sprectrum waaruit autisme kan bestaan.

Dat ze vervolgens in de war raakt (psychose) van het langdurig ontbreken van grip, fundamentele verbinding met zichzelf en zijn omgeving lijkt dan ook voorstelbaar. Een omgeving en contacten binnen haar omgeving waar ze zelf controle op kan uitoefenen heeft nog steeds tot de beste uitkomsten geleid.

Daarmee zal ik het niet mooier beschrijven dan het is, het is een ongelooflijke uitdaging voor Daan zelf en haar betrokken omgeving om tijdig te signaleren. Daarvoor zijn we afhankelijk van contact met Daan zelf (ook een uitdaging gebleken) maar ook anderen die Daan aantreffen in het land en mee signaleren. Ook bestaat nog steeds de kans dat we hetzelfde ook van het buitenland verwachten als ze om reden die veelal ingegeven zijn door gevoelens van onveiligheid voor het buitenland verkiest.

Een omgeving die bedreigend kan doorwerken, maar tegelijker tijd ook noodzakelijk is om de eigen realiteit te toetsen, Daan doet dit door heel veel mensen allerlei complexe vragen te stellen die voor een relatieve buitenstaander bevreemdend werken, voor Daan steeds opnieuw een poging om haar wereld te ordenen en van betekenis te voorzien met maar een doel grip houden. 

‘Er zijn slechts twee manieren om je leven te leven: doen alsof niets een wonder is, en doen alsof alles een wonder is. ‘ (Albert Einstein) Voor Daan is het leven een wonderbaarlijk fenomeen waar ze als een kind naar kan kijken, vragen over stellen en in kan verdwalen.

Peter Pierik, Ervaringswerker – 10inTwente. (1 nov 2018)

Geef een reactie